بیش از 5 هزار مترمربع فرش برای صحن حضرت زهرا(س) بافته شد

به گزارش معاونت فرهنگی و روابط عمومی ستاد بازسازی عتبات عالیات استان کرمان، با شروع پروژه‌ی توسعه‌ی حرم مولا علی علیه‌السلام و احداث صحن حضرت زهرا سلام‌الله علیها در نجف اشرف، بحث بافت قالی برای این صحن در دستور کار ستاد بازسازی عتبات عالیات قرار گرفت و استان کرمان متعهد شد بخشی از این صحن را با قالی دستباف راور مفروش کند.

از آن‌جا که این حرکت علاوه بر تامین اهداف ستاد، موجب اشتغالزایی در استان می‌شد، لذا اسفند سال 1393 هم‌زمان با انعقاد تفاهم‌نامه‌ بین آقای مهاجری رئیس ستاد عتبات استان و استانداری کرمان، کارگاه فرش کرمان با حضور استاندار با 16 دارقالی موجود، برای شروع کار افتتاح شد.

با تحویل نقش قالی از ستاد مرکز به ستاد استان، دومین کارگاه در مهر ماه سال 1394با 28 دارقالی در شرف‌آباد کرمان راه‌اندازی شد. برای راه‌اندازی این کارگاه ابتدا آهن‌آلات مورد نیاز برای برپایی دارقالی خریداری و در اندازه‌ی استاندارد (6.5متر در 4متر) با کمترین هزینه در محل ستاد عتبات کرمان آماده و به کارگاه منتقل شدند.

سیاست کارگاه متمرکز برای قالی‌بافی

برخی پیشنهاد می‌دادند که می‌توان دار قالی را در خانه‌ی قالیبافان برپا کرد و به آن‌ها نقشه و مصالح بدهیم تا ببافند، اما سیاست ستاد بر تمرکز کارگاه‌ها و قالی‌بافان بود. باید صفر تا صدِ کار و مواد مورد استفاده، کنترل می‌شد.

در شروع کار هزینه‌ی برپایی هر دارقالی حدود 2.5 میلیون تومان بود که این رقم در انتهای کار در سال 1398 به 4.5 میلیون تومان رسید.

مهر ماه سال 1394 پروژه با حدود 150 نفر بافنده و میانگین تولید 25 متر مربع در ماه، شروع خوبی بود. در راور که قطب تولید فرش دستباف استان کرمان است، به‌طور مجزا و طی پیمان با ستاد مرکز، کار بافت قالی شروع و دنبال شد.

دعوت از قالی‌بافان حرفه‌ای

با فراخوان عمومی و انجام مصاحبه‌هایی توسط استاندار و مسئولین مربوطه، قالی‌بافان حرفه‌ای دعوت به همکاری شدند.

161 دارقالی در 17 کارگاه‌ مختلف استان (به‌جز راور) کار بافت قالی گره‌دار را با استاندارهای مد نظر و شیوه‌های یکسان آغاز کردند.

سال 1397 تعداد بافندگان به 180 نفر رسید و حدود 450 نفر به‌تناوب برای بافت مراجعه کردند که با ریزش‌هایی که حین کار بود، ماهانه 180 نفر پای کار بودند. دستمزد قالی‌بافان بر اساس تعداد گره‌ای که در بافت قالی می‌زدند، محاسبه و در پایان هر ماه پرداخت می‎‌شد.

مشارکت‌کنندگان در این طرح علاوه بر ثواب معنوی، حق‌الزحمه می‌گرفتند که این امر موجب ایجاد اشتغال و کمک به معیشت خانواده‌ها بود. تمامی هزینه‌های خرید مصالح و پرداخت دستمزد از محل نذورات مردمی تامین می‌شد.

بعضاً بافندگان از خیرات و برکات و تاثیرات این کار در اعتقادات و روحیات خود خاطره‌ها نقل کردند که پردازش آن در این مجال نمی‌گنجد.

تاکید بر استفاده از مواد و مصالح داخلی

ابعاد قالی‌های بافته شده 4.30متر در 3.30 متر تعیین شده بود که اندازه‌ی استاندارد قالی دستباف است. تلاش شد بیشتر مواد مورد نیاز از کرمان تهیه و قالی با پشم صددرصد ایرانی و رنگ شیمیایی و گیاهی تولید شود.

هنر بانوان کرمانی فرش صحن حضرت زهرا(س) شد

دارهای قالی که در شهرها و روستاهای اطراف برپا شد، در همان محل جوشکاری گردید تا در هزینه‌ها نهایت صرفه‌جویی به‌عمل آید. در پای هر دارقالی دو یا سه نفر مشفول کار می‌شدند و 99 درصد بافنده‌ها بانوان هنرمند قالیباف بودند و کارهای حمل و نقل دارها و مصالح، کارشناسی، حسابداری و نظارت بر عهده‌ی تعدادی از آقایان بود.

پشم‌های مورد استفاده در بافت قالی از بردسیر، کرمان و سیستان و بلوچستان تهیه و در فرش‌شویی کرمان شسته و در مشهد ریسندگی شدند. در بحث رنگرزی، رنگ‌های شیمیایی در یزد و رنگ‌های گیاهی در کرمان مورد استفاده قرار گرفت. در هر دارقالی 19 الی 23 رنگ مورد استفاده قرار گرفته است.

راه‌اندازی 17 کارگاه و 161 دارقالی

در استان کرمان به‌جز شهرستان راور، 17 کارگاه استیجاری و تبرعی راه‌اندازی شد. در کرمان کارگاه‌های شرکت فرش و شرف‌آباد جمعاً با 44 دارقالی، شهر گلباف یک کارگاه با 6 دارقالی، کارگاه‌های اسلام‌آباد، بهجت‌آباد و شاه‌جرد‌آباد با 40 دارقالی، روستاهای صفائیه، اسدآباد، رکن‌آباد، شمس‌آباد، همت‌آباد، هرمزآباد و روامهران از توابع رفسنجان جمعاً با 58 دارقالی، کوهبنان و روستای جور با 8 دارقالی، رابر 3 دارقالی، و شهربابک 2 دارقالی در اجرای این پروژه سهیم شدند.

به این ترتیب در 17 کارگاه 161 دارقالی برای انجام تعهدات ستاد بازسازی عتبات استان کرمان در بحث بافت قالی برای صحن حضرت زهرا سلام الله علیها فعال شدند.

بافت قالی و کمک به رونق اقتصادی

بعد از بافت قالی‌ها، روگیری، شستشو و چرم‌دوزی نیز در کرمان توسط اهل فن انجام شده و با اطمینان می‌توان گفت این کارگاه‌ها در رونق اقتصادی استان سهم داشتند و حدود 800 نفر در هر سال از قِبَل این پروژه به‌طور مستقیم و تعدادی هم در بحث حمل و نقل، رنگرزی، پشم‌ریسی، قالی‎شویی، روگیری و چرم‌دوری به‌طور غیرمستقیم به‌کار گرفته شدند.

339 تخته فرش به متراژ 5506 مترمربع بافته و به نجف ارسال شد

 سال 1395 بیست تخته قالی با متراژ 276 مترمربع توسط بافندگان تولید و برای انتقال به نجف اشرف به ستاد تهران ارسال شد، سال 1396 نیز 56 تخته قالی به متراژ 773 مترمربع تولید و از مرز مهران به نجف اشرف ارسال و سال 1397 در ادامه‌ی بافت قالی تعداد 83 تخته فرش دستباف به متراژ 1145 مترمربع و سال 1398 نیز 159 تخته فرش به متراژ 2194 مترمربع تولید و به نجف اشرف منتقل شدند.

سال 1398 دستوری مبنی بر جلوگیری از تولید مجدد فرش از سوی ستاد عتبات مرکز به کرمان ابلاغ گردید و مقرر شد فرش‌های نیمه بافته تکمیل و کارگاه‌ها به کار خود خاتمه دهند.

به این ترتیب جمع کل فرش‌های بافته شده 399 تخته به متراژ 5506 مترمربع می‌باشد.